ผมโคตรชอบดูหนังประเภท ‘แก้แค้น’ แบบ Kill Bill, Dogville, Carrie, Inglourous Basterds หรือแม้แต่ ล่า (ขอเป็นเวอร์ชั่นพี่นก สินจัย) ทว่าในชีวิตจริง เคยแอบคิดถามตัวเองเหมือนกันว่าถ้าวันหนึ่งเกิดมีคนมาทำร้ายคนในครอบครัวหรือคนที่เรารัก เราจะไปตามจองล้างจองผลาญชีวิตเขาให้สาสมกับที่เราสูญเสียหรือไม่ เรื่องนี้ตอบยาก เพราะสถานการณ์รุนแรงขนาดนั้นยังไม่เคยเกิดขึ้นในชีวิต
ในฐานะที่เกิดและโตแบบคนเมือง แน่นอนล่ะว่าความหงุดหงิด รำคาญ ขุ่นข้อง หมองใจ จากการใช้ชีวิตอันแสนวุ่นวายในเมืองใหญ่ย่อมเกิดขึ้นได้ทุกวัน ผมเกลียดคนไม่ยืนชิดบันไดเลื่อนบีทีเอส, ผมเบื่อคนเดินช้าและเดินเรียงแถวหน้ากระดานทำให้ขวางทางเดิน, ผมไม่ชอบที่พนักงานเพิ่งเสิร์ฟน้ำหลังจากกินอาหารหมดไปครึ่งจาน, ผมไม่ชอบคนขับรถฝ่าไฟแดง ขับผิดเลน และปาดหน้า ยังไม่นับว่าต้องพบเจอผู้คนและเพื่อนร่วมงานที่มาจากร้อยพ่อพันแม่ ซึ่งแน่นอนว่าคงเป็นไปไม่ได้ที่จะทำให้เราพอใจได้ทุกคน แต่ถามว่า “ผมจะหยิบดาบซามูไรแบบ Kill Bill มาฟันหัวมันเลยดีไหม” ก็คงไม่ขนาดนั้น หรือสิ่งที่พอคิดได้ในหัวก็อาจจะมี “มึงปาดมา กูปาดกลับ” “มึงมารยาทไม่ดีมา กูมารยาทไม่ดีกลับ” “ทำงานชุ่ยมา กูชุ่ยกลับ” “หยาบคายมา กูหยาบคายกลับ” แต่ก็ไม่อีกนั่นแหละ สุดท้ายก็ได้แต่กร่นด่าอยู่ในใจ กลับบ้านเปิดเพลงฟัง ดูเน็ตฟลิกซ์... แล้วก็ให้มันผ่านไป (นอกจากเรื่องงานที่เรียกมาคุยหารือกันเพื่อหาแนวทางแก้ไขปัญหา)
บางคนอาจจะมองว่า “เป็นการเก็บกดอารมณ์” ก็ไม่ผิดนักหรอก แต่ขณะเดียวกันผมว่ามันคือ “การลดความเกลียดชังในสังคม” ด้วยเช่นกัน และในที่นี้รวมไปถึงการ “ไม่โพสต์ต่อว่าด่าทอบนเฟซบุ๊ก” ด้วยเช่นกัน (ซึ่งเป็นเรื่องที่ยากมาก)
ผมรู้สึกหัวเสียทุกครั้งที่เห็นข่าวอาชญากรรม ปล้น ฆ่า ข่มขืน ซึ่งคนร้ายกว่าครึ่งล้วนเคยกระทำความผิดหรือต้องโทษอยู่ในเรือนจำมาแล้ว นำมาสู่คำถามว่า “การต้องโทษในเรือนจำ ไม่ได้ช่วยให้ไอ้พวกเลวนี่ดีขึ้นเลย” แล้วมันเกิดขึ้นเพราะอะไรล่ะ คำตอบที่ตามมาแบบกำปั้นทุบดินก็อาจจะเป็น “เลวในสันดาน” และคำพูดต่อมาคือคือ “คนอย่างมัน อย่าอยู่ให้รกโลกเลย”
การลงโทษตามหลักทัณฑวิทยา (Penology) มีวัตถุประสงค์หลายประการด้วยกันคือ หนึ่ง- การแก้แค้นด้วยการลงโทษผู้กระทำผิดให้สาสม ไม่ว่าจะต่อผู้สูญเสียหรือต่อสังคม สอง- การป้องกันยับยั้งหรือข่มขวัญให้เกรงกลัวต่อกฏหมาย สาม- การตัดโอกาสกระทำผิดเพื่อไม่ให้ผู้กระทำผิดหมดโอกาสที่จะทำผิดซ้ำ และ สี่- การแก้ไขฟื้นฟูผู้กระทำความผิด ซึ่งน่าจะเป็นข้อเดียวจากทั้งสี่ข้อที่ให้การช่วยเหลือและเยียวยาผู้กระทำผิดให้กลับคืนสู่สังคมในสภาพที่สมาชิกของสังคมให้การยอมรับ โดยสมมติฐานของการฟื้นฟูผู้กระทำผิดคือ มนุษย์ไม่ได้เป็นอาชญากรโดยการเกิดหรือโดยธรรมชาติ ดังนั้นจึงเป็นไปได้ที่จะแก้ไขผู้กระทำความผิดให้กลับมา
ผมตอบไม่ได้ว่านักโทษที่พ้นเรือนจำออกมา จะมีสักกี่คนที่กลับตัวกลับใจเป็นคนดี แต่อย่างน้อยผมคิดว่าน่าจะมากกว่าโอกาสที่สังคมอ้าแขนยอมรับการกลับมาของเขา ผมถามว่า “ถ้ามีคนที่เคยติดคุก ไปสมัครงานบริษัทคุณ คุณจะรับไหม?”
โดยส่วนตัวผมคิดว่าประเทศไทยยังไม่พร้อมพอที่จะยกเลิก ‘โทษประหารชีวิต’ และผมก็ไม่ใช่คนดีเด่อะไรที่จะมาเรียกร้องหามนุษยธรรม เพราะเอาจริงๆ คุณภาพชีวิตของประชากรในประเทศเรายังต่ำเตี้ยเรี่ยราดเสียขนาดนี้ ดังนั้นอย่ามาเรียกร้องหาคำว่ามนุษยธรรมเลย คุณภาพชีวิตในที่นี้หมายถึงนโยบายด้านการศึกษา แผนพัฒนาเศรษฐกิจ ความเหลื่อมล้ำระหว่างชนชั้น สิทธิของพลเมือง และอีกสารพัดที่จะนำไปสู่สังคมที่เจริญแล้ว
แต่ในเมื่อเกิดข้อโต้แย้งแล้ว สิ่งหนึ่งที่เราควรพูดถึงคือ “การตัดสินประหารชีวิตนักโทษ” ครั้งนี้ให้อะไรแก่สังคมบ้าง?
บางคนบอกว่าเป็นเยี่ยงอย่างให้คนกลัวการกระทำผิด แต่จากผลวิจัยบอกว่าโทษประหารไม่มีผลต่อการลดการก่ออาชญากรรม
นำมาสู่อีกคำตอบว่าอย่างน้อยมันก็ช่วยลดอัตราการเสี่ยงที่นักโทษในคุกจะออกไปก่ออาชญากรรมซ้ำแล้วซ้ำอีก
แต่เท่าที่ผมได้อ่านคอมเมนท์ต่างๆ บนเฟซบุ๊กส่วนใหญ่จะออกแนว ‘ล้างแค้นอย่างสะใจ’ และร่วมกัน ‘สร้างความรุนแรงมากขึ้น’ แม้จะเขียนในเชิงสนุกก็ตามที คอมเมนท์ไหนที่ออกแนวคัดค้านโทษประหาร ไม่ว่าจะด้วยเหตุด้วยผลอะไร ก็จะโดนตอกกลับประมาณว่า “รอให้ไปฆ่าคนในครอบครัวคุณก่อนนะ”
เราเคยวิเคราะห์กันไหมว่า ทำไมคนคนหนึ่งถึงโหดเหี้ยมทารุณฆ่าเด็กนักเรียนคนหนึ่งด้วยการจ้วงแทงถึง 24 แผลเพื่อไอโฟนเพียงเครื่องเดียว มันต้องมีปัจจัยอื่นๆ จากสังคมรอบข้างหรือเปล่าที่ทำให้เขาก่อเหตุแบบนั้น หรือหากไม่ใช่คดีดังกล่าว คดีข่มขืน คดีฆาตกรรม และการใช้ความรุนแรงที่มีให้เห็นเป็นข่าวอยู่ทุกวัน ทำไมจึงกลายเป็นเรื่องธรรมดาในสังคมไทยทุกวันนี้
‘สังคม’ อาจต้องมีส่วนรับผิดชอบในทุกอาชญากรรมที่เกิดขึ้นหรือเปล่า?
ผมไม่ปฏิเสธว่าฆาตกรสุดเหี้ยมสมควรแล้วที่จะได้รับโทษประหารชีวิตหากมันมาจากตัวบทกฏหมายและการตัดสินจากศาล แต่ประชาชนในสังคมมีสิทธิ์ที่จะเรียกร้องให้เขาตายหรือไม่ นั่นเป็นคำถามที่น่าคิด มันคล้ายกับว่า “ถ้ามีคนมาพูดจาหยาบคายใส่เรา เราไม่พอใจและพูดจาหยาบคายใส่กลับ นั่นเท่ากับว่าทั้งสองฝ่ายหยาบคายพอกัน”
สำหรับคนที่บอกว่า “ชีวิตต้องแลกด้วยชีวิต”
การประหารชีวิตคนคนหนึ่งที่มาฆ่าลูกของคุณ ไม่ได้ทำให้ลูกของคุณกลับคืนมา
แต่การไม่ประหารชีวิตคนคนนั้น ยังทำให้แม่คนหนึ่งไม่สูญเสียลูกของเธอไป แม้จะไม่ได้อยู่ด้วยกันตลอดชีวิตก็ตาม
ไม่ว่าคุณจะเลือกสนับสนุนหรือคัดค้านโทษประหารชีวิต ผมว่าไม่มีถูก ไม่มีผิด แต่อย่างน้อยขอให้คุณรู้ว่าคุณเลือกข้อนั้นด้วยเหตุผลใด ถ้าคำตอบคือเพราะการล้างแค้นอย่างสะใจ นั่นไม่ต่างจากการโยนฟางเข้าใส่กระแสเพลิงแห่งรุนแรงที่โหมกระหน่ำอยู่ในสังคม
